ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΞΑΝΑΠΡΑΣΙΝΙΣΟΥΝ

Ας γίνουμε οι σπορείς του σπόρου, ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να συνεχίσουν να ζουν σε αυτό τον όμορφο πλανήτη".

Η καταστροφή των δασών προχωρά με ξέφρενο ρυθμό, ενώ οι προσπάθειες αναδάσωσης με φύτευση δασικών δέντρων, όσο καλά οργανωμένες και αν είναι, δεν αποτελούν λύση στο πρόβλημα. Μερικές φορές μάλιστα η επιλογή φυτών ακατάλληλων για τις οικολογικές δυνατότητες μιας περιοχής μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, όπως πτώση του υδατικού ορίζοντα, εξάντληση της γονιμότητας του εδάφους και έντονη αλλοίωση στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Τέλος, τα φυτευόμενα δενδρύλλια συχνά μαραίνονται και πεθαίνουν.
Η πιο γρήγορη, οικονομική και αποτελεσματική μέθοδος για την αναβλάστηση στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη είναι η σπορά με αεροπλάνο, μιας μεγάλης ποικιλίας σπόρων, που εμπεριέχονται σε σβόλους από αργιλόχωμα.
Προκειμένου όμως να πετύχει το έργο της αναδάσωσης στη χώρα μας, πάνω από όλα χρειάζεται να υιοθετηθεί η απλή και συγκριτικά αδάπανη αυτή μέθοδος από τη Διεύθυνση Δασών. Ας αντικατασταθούν οι δενδροφυτεύσεις με σπορές στα βουνά και τους λόφους. Ας γίνει η προσπάθεια για αναβλάστηση της άγονης γης η πρώτη προτεραιότητα.

Διάβρωση των εδαφών, πλημμύρες, κατολισθήσεις, ταπείνωση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, μείωση του οξυγόνου της ατμόσφαιρας, σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και μετατροπή εύφορων εκτάσεων σε έρημους: Το βαρύ τίμημα του "δάσους που χάνεται".

Μια ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή που για τη χώρα μας μπορεί να αποτυπωθεί σε μερικά μόνο νούμερα. Μέσα σε 27 χρόνια ( 1962 - 1988 ) χάθηκαν 4.726.305 στρ. δάσους, το 16% δηλ. της δασικής μας έκτασης. Από την άλλη πλευρά η αναδάσωση προχωρά με εξαιρετικά χαμηλούς ρυθμούς σε σύγκριση με άλλες χώρες, 50 - 55. 00 στρέμματα το χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι για να μπορέσει να αποκατασταθεί σε μερικές δεκαετίες η οικολογική ισορροπία στην Ελλάδα, θα πρέπει να αναδασώνεται έκταση πάνω από 1,2 εκ. στρέμματα το χρόνο ( στοιχεία από τη μελέτη - πρόταση της ΠΕΤΔΔΥ).
Για χρόνια όμως, παρά τη συνεχή επιδείνωση της κατάστασης με φωτιές που απειλούν να "αποτελειώσουν" και τα τελευταία εναπομείναντα δάση, η προσπάθεια για την αναβλάστηση των βουνών και των λόφων της Ελλάδας παραμένει μια απλή σκέψη.

Η σπορά με μίγμα σπόρων τυλιγμένων σε στρώμα από αργιλόχωμα μπορεί να δώσει, στο άμεσο μέλλον, τη λύση για την αναβλάστηση των βουνών και λόφων της χώρας

Ο Masanobu Fukuoka, φιλόσοφος αγρότης
Αν και σπούδασε φυτοπαθολόγος, είναι ο εμπνευστής της μεθόδου της φυσικής καλλιέργειας. Καλλιεργεί στην πατρίδα του οπωροφόρα δέντρα, λαχανικά και σιτηρά χωρίς βοτάνισμα, όργωμα και κατεργασία του εδάφους.

Τις γεωργικές μεθόδους του μεταφέρει και υλοποιεί στη χώρα μας ο κ. Μανίκης ο οποίος και μετέφρασε στα τα βιβλία του: " Η φυσική καλλιέργεια: Η θεωρία και η πρακτική της πράσινης επανάστασης" και " Η επανάσταση Θεού Φύσης και Ανθρώπου".

Η βροχή δεν πέφτει από τον ουρανό …

"Ενώ βρισκόμουν σε μια έρημο στην Αμερική, κατάλαβα ξαφνικά ότι η βροχή δεν πέφτει από τον ουρανό, πηγάζει από αυτό το ίδιο το έδαφος. Οι έρημοι δε σχηματίζονται επειδή δεν υπάρχει βροχή, μάλλον η βροχή παύει να πέφτει επειδή έχει εξαφανιστεί η βλάστηση. Η κατασκευή ενός φράγματος στην έρημο είναι μια προσπάθεια να θεραπεύσουμε τα συμπτώματα της ασθένειας, αλλά δεν είναι η στρατηγική που θα αυξήσει τις βροχοπτώσεις. Πρώτα θα πρέπει να μάθουμε πώς να αποκαταστήσουμε τα παλιά δάση.
Δεν έχουμε όμως χρόνο να ξεκινήσουμε μια επιστημονική μελέτη για να καθορίσουμε, γιατί οι έρημοι εξαπλώνονται. Ακόμη κι αν το προσπαθούσαμε, θα διαπιστώναμε πως όσο πίσω στο παρελθόν κι αν πάμε ψάχνοντας για αιτίες, από αυτές τις αιτίες προηγούνται άλλες αιτίες σε μια ατέλειωτη σειρά από συνυφασμένα γεγονότα και παράγοντες που ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες κατανόησης. Ας υποθέσουμε ότι ο άνθρωπος μπορούσε με αυτό τον τρόπο να μάθει ποιο φυτό ήταν το πρώτο που πέθανε σε μια γη που μετατράπηκε σε έρημο. Και πάλι δε θα γνώριζε αρκετά για να αποφασίσει αν θα αρχίσει φυτεύοντας τον πρώτο τύπο βλάστησης που εξαφανίστηκε ή τον τελευταίο που επέζησε. Ο λόγος είναι απλός. Στη φύση δεν υπάρχει αιτία και αποτέλεσμα".
" Αντί να προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε νερό και να προκαλέσουμε βροχή χρησιμοποιώντας την ανθρώπινη γνώση, θα έπρεπε να πάψουμε να αγνοούμε το νου της φύσης. Τότε η γη θα καλυφθεί με φυσικό τρόπο με πλούσια πράσινη βλάστηση. Ο νους της φύσης είναι ο πυρήνας ή η καρδιά της φύσης. Αν δε γνωρίσουμε την καρδιά της φύσης, τη θεμελιώδη πηγή της δημιουργίας του σύμπαντος, τότε όσο κι αν παρατηρούμε την εξωτερική άποψη της φύσης, θα είναι αδύνατο στη φύση να αναλάβει".


Παναγιώτης Μανίκης

Έχοντας ζήσει έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα στην Ιαπωνία και τη Βραζιλία και έχοντας δει πανέμορφα μέρη με οργιώδη βλάστηση και νερά, ένιωσα πόνο για το "κατάντημα" της χώρας μας, μιας χώρας που έχει ξεγυμνωθεί ουσιαστικά από πλευράς βλάστησης, ενώ το κλίμα της γίνεται ολοένα πιο ερημικό. Δεν μπορούσα παρά να γελώ πικρά όταν άκουγα φίλους και γνωστούς να ισχυρίζονται ότι η χώρα μας είναι η πιο όμορφη του κόσμου. Ταξιδεύοντας και βλέποντας τα γυμνά βουνά και τους λόφους της, φανταζόμουν ότι έσπερνα όλες αυτές τις εκτάσεις για να πρασινίσουν ξανά…
Μέχρι το Φλεβάρη αυτής της χρονιάς πότε οπότε πήρα στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο του δασκάλου μου Masanobu Fukuoka με τίτλο: " Η επανάσταση του ενός άχυρου - Ανακεφαλαίωση".Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο αυτό, δε μπορεί παρά να συμμεριστεί την αγωνία αυτού του ανθρώπου στο να προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερα στην προσπάθειά του για την αναβλάστηση των ερήμων, στα λίγα χρόνια που του απομένουν. Το βιβλίο αυτό αποτέλεσε το σπινθήρα ώστε να ξεκινήσει και στη χώρα μας μια προσπάθεια για την αναβλάστηση των γυμνών λόφων και βουνών, με τη μέθοδο της σποράς στα "πεταχτά" μίγματος σπόρων, τυλιγμένων με στρώμα από αργιλόχωμα.


Σβόλοι από σπόρους για το πρασίνισμα της υπαίθρου

Η κάλυψη με αργιλόχωμα προστατεύει τους σπόρους, ώστε να μη φαγωθούν από πουλιά και τρωκτικά, ενώ η επιλογή της εποχής σποράς μέσα στην περίοδο των βροχών εξασφαλίζει στους σπόρους τις καλύτερες συνθήκες για να βλαστήσουν. ( φωτό με σβώλους)
Γενικά είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σπόροι από δασικά δέντρα, οπωροφόρα, φυτά χλωρής λίπανσης, λαχανικά και δημητριακά. Ειδικότερα σε περιπτώσεις, που η σπορά γίνεται σε πολύ άγονες και ερημικές περιοχές προκειμένου να δημιουργηθούν σταθεροί ελαφροί και σκληροί σβόλοι μπορεί να προστεθεί αφαλατωμένο νερό και κόλλα ή συνθετικές ρητίνες. Τέλος, γόνιμο χώμα δάσους ( εμπλουτισμός σε μικροοργανισμούς ) και σβησμένη άσβεστος δίνει στα φυτά καλύτερες δυνατότητες ανάπτυξης σε πολύ φτωχά εδάφη.
Ένα χρόνο μετά την σπορά, μερικά από τα φυτά θα έχουν επιζήσει δίνοντας μια ένδειξη για το τι ταιριάζει στη συγκεκριμένη γη και κλίμα. Σημειώνεται ότι στην περίπτωση μεγάλων εκτάσεων, η σπορά μπορεί να γίνει και με αεροπλάνα.

Μέθοδος παρασκευής σβόλων
Γενικά η μέθοδος παρασκευής των σβόλων είναι πολύ απλή. Βάζουμε μια ποσότητα σπόρων από διάφορα είδη έως 15 περίπου κιλά και, καθώς περιστρέφεται ο κάδος της μπετονιέρας ένα άτομο ρίχνει αργιλόχωμα σε σκόνη, ενώ ένα άλλο κατά αραιά διαστήματα ψεκάζει νέφος νερού με ατομιζέρ. Σε 1 ώρα περίπου έχουν σχηματισθεί σβόλοι με διάμετρο 0,5 - 1 εκ. Τους απλώνουμε και τους αφήνουμε να στεγνώσουν.
Μπορούμε να παρασκευάσουμε τους σβόλους χρησιμοποιώντας καλάθι από μπαμπού, αργιλόχωμα και νερό, όταν βέβαια πρόκειται για μικρές ποσότητες.


Μεγάλη ποικιλία σπόρων για καλύτερο αποτέλεσμα

Σπέρνοντας μια μεγάλη ποικιλία σπόρων, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι κάποιοι θα βλαστήσουν όσο κακές και αν είναι οι συνθήκες. Αν έστω και για μικρό χρονικό διάστημα καλυφθεί η επιφάνεια της γης με βλάστηση, θα επιτευχθεί μείωση της θερμοκρασίας. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο ρόλος των φυτών - πιλότων είναι να βοηθήσουν στη δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν και σε άλλα φυτά να βλαστήσουν.
Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο σπέρνουμε ποικιλία φυτών και μικροοργανισμών είναι για να αφυπνίσουμε την κοιμώμενη ουσιαστικά γη. Η γη δεν επανέρχεται στη ζωή με το φύτεμα μόνο ωφέλιμων φυτών σε μια άγονη και γυμνή γη. Τα φυτά δεν αναπτύσσονται απομονωμένα. Για να αναπτυχθούν για παράδειγμα δένδρα και να φτάσουν σε ένα μεγάλο ύψος χρειάζεται αρκετό έδαφος για το αντίστοιχο ριζικό σύστημα. Ακόμη απαιτούνται χαμηλότερα δέντρα για να προστατεύσουν τη βάση των ψηλότερων, ενώ αναγκαία είναι επίσης η παρουσία κάτω από αυτά θαμνωδών και ποωδών φυτών, καθώς και μικροοργανισμών.
Ένα μεγάλο δέντρο είναι η αποκρυστάλλωση της συνεργασίας πολυάριθμων έμβιων. Όταν δημιουργηθεί ένα μεγάλο δάσος με ψηλή πυκνότητα βλάστησης τότε θα αρχίσει να πέφτει και η βροχή. Σύννεφα θα σχηματιστούν πάνω από το βουνό και θα υψωθούν πάνω από τις κοιλάδες. Οι πρωταρχικοί παράγοντες στο δάσος δεν είναι μόνο τα ψηλά δέντρα. Οι φτέρες, τα βρύα, τα πεσμένα φύλλα, όλα παίζουν το ρόλο τους".

Στην Κρανιά Ελασσόνας πέφτουν οι πρώτοι σπόροι ελπίδας…1993
Η πρώτη σπορά στην Ελλάδα


Μέθοδος που έχει καρπίσει στη μικρή κοινότητα Κρανιά Ελασσόνας

Η σπορά έγινε στις 4 Απριλίου και χρησιμοποιήθηκε μίγμα σπόρων από 20 είδη: μηδική, τριφύλλι έρπον, βίκος, σινάπι, κριθάρι, χαμομήλι, ρίγανη, σπάρτο, τούγια, ροβίνια, κυπαρίσσι κ. ά. Μετά από 50 περίπου ημέρες πήγαμε στον τόπο όπου είχε γίνει η σπορά και με μεγάλη μας χαρά είδαμε ότι ολόκληρη η έκταση είχε καλυφθεί από φυτά. Το ποσοστό βλάστησης των σπόρων ήταν υψηλό. Οι σπόροι του κριθαριού και του βίκου, καθώς και του σιναπιού και του τριφυλλιού, σε μικρότερο όμως ποσοστό είχαν βλαστήσει και δεν φαινόταν να υπάρχουν γυμνά σημεία στο έδαφος. Μπροστά στα μάτια μας λοιπόν είχαμε τη ζωντανή απόδειξη ότι η μέθοδος της φυσικής καλλιέργειας η οποία βασίζεται στη μη γνώση, τη μη δράση και τα μη μέτρα, δίνει τη λύση στην προσπάθεια για την αναβλάστηση των γυμνών και άγονων περιοχών, καθώς και των ερήμων".


Οι αγρότες εμπροσθοφυλακή στην προσπάθεια


" Για να πετύχει μια παρόμοια προσπάθεια και να καλυφθούν με πράσινο μανδύα τα βουνά και οι λόφοι της χώρας μας πρέπει να βοηθήσουμε όλοι. Πάνω απ' όλα είναι οι γεωργοί εκείνοι που πρέπει να αποτελέσουν την εμπροσθοφυλακή σε αυτή την προσπάθεια. Αυτοί που μπορούν να δουν πόσο πολύτιμο είναι το νερό. Αυτοί που πιστεύουν ότι τα φράγματα και οι γεωτρήσεις δεν είναι η απάντηση στο πρόβλημα του νερού γνωρίζουν ότι παρόμοιες προσπάθειες δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να βάζουν το κάρο μπροστά από το άλογο".
Για να γίνει όμως αυτό πραγματικότητα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ευαισθητοποίηση της πολιτείας αλλά και των ίδιων των πολιτών, καθώς ο καθένας μπορεί να γίνει συλλέκτης και σπορέας σπόρων.
Μια καλή σκέψη είναι η δημιουργία ενός φορέα που θα συγκεντρώνει τους σπόρους οι οποίοι θα στέλνονται από ερασιτέχνες συλλέκτες, βοτανολόγους, μελισσοκόμους, φυσιολάτρες, νοικοκυρές και γενικά από όλους όσους καταναλώνουν φρούτα και μπορούν να συγκεντρώσουν σπόρους από κάθε είδος. Μια τέτοια τράπεζα σπόρων θα μπορεί να τροφοδοτεί, ανά πάσα στιγμή, τις όποιες προσπάθειες αναβλάστησης στη χώρα μας.
Παράλληλα φυσιολατρικοί όμιλοι και ορειβατικοί σύλλογοι μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλία ώστε να διδαχτούν τα μέλη τους τον τρόπο παρασκευής των σβόλων σε καλάθια από μπαμπού, με τη χρησιμοποίηση αργιλοχώματος και νερού.